
Wkładka wewnątrzmaciczna należy do odwracalnych metod zapobiegania niepożądanej ciąży. Po aplikacji wykazuje skuteczność na poziomie 99 proc. przez okres od trzech do pięciu lat. W zależności od typu wkładka może być hormonalną lub niehormonalną formą antykoncepcji. Każda z nich działa w nieco inny sposób.
Czym jest wkładka (spirala) antykoncepcyjna?
Wkładka wewnątrzmaciczna (zwana również spiralą) jest jedną z form antykoncepcji. Ma wysoki poziom skuteczności sięgający 99 proc., dlatego jest chętnie wybierana przez coraz więcej kobiet. Kilkucentymetrowa elastyczna wkładka z polietylenu ma kształt litery T o prostych ramionach lub odchylonych ku dołowi. Po umieszczeniu w macicy dopasowuje się do kształtów anatomicznych. Dzięki temu jest niewyczuwalna zarówno przez kobietę, jak i jej partnera w czasie stosunku.
Pacjentce może zostać zalecona aplikacja spirali hormonalnej (uwalniającej lewonorgestrel) lub niehormonalnej (z powłoką wykonaną z miedzi lub srebra). Większe bezpieczeństwo antykoncepcyjne gwarantują wkładki hormonalne. Mają skuteczność porównywalną z zabiegiem podwiązania jajowodów. Nie mogą być jednak stosowane przez każdą kobietę. W kilku przypadkach Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje stosowanie wkładek niehormonalnych. Mowa tu o kobietach:
- karmiących piersią;
- powyżej 35 roku życia,
- palących papierosy,
- w okresie przedmenopauzalnym.
Spirala po umieszczeniu w macicy działa przez okres od trzech do pięciu lat. Po tym czasie należy wyjąć wkładkę i na jej miejsce wstawić nową, by utrzymać poziom zabezpieczenia antykoncepcyjnego.
Czy spirala antykoncepcyjna jest odpowiednia dla każdej kobiety?
Wkładka wewnątrzmaciczna nie jest metodą antykoncepcji, z której może skorzystać każda kobieta. Przeciwwskazaniami do stosowania spirali hormonalnej są:
- ciąża,
- rak piersi,
- otoskleroza,
- zakrzepica (czynna lub przebyta),
- wysokie nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- wiek powyżej 35 lat
- nałogowe palenie papierosów,
- trombofilia,
- długotrwałe unieruchomienie.
Wkładki niehormonalne nie są natomiast odpowiednie w przypadku diagnozy:
- anomalii macicy (w tym w zakresie jej budowy);
- stanów zapalnych narządów rodnych i miednicy;
- nowotworu, guzów, polipów, włókniaków;
- krwawienia o nieznanym podłożu;
- choroby Wilsona;
- alergii na miedź;
- ciąży.
Aplikacja spirali antykoncepcyjnej
Spiralę antykoncepcyjną może umieścić w macicy wyłącznie lekarz ginekolog, po wcześniejszym badaniu, które wykluczy ewentualne przeciwwskazania. Poza rutynowymi badaniami jak USG, cytologia, sprawdzenie stanu narządów rodnych konieczna jest analiza budowy anatomicznej macicy, aby stwierdzić, czy aplikacja wkładki będzie możliwa.
Zabieg umieszczenia wkładki wykonywany jest w ostatnich dniach miesiączki lub tuż po jej zakończeniu. Po zbadaniu pacjentki, lekarz wkłada wziernik, który pozwala mu dokładnie zdezynfekować pochwę i szyjkę macicy oraz zbadać głębokość samej macicy przy pomocy specjalnej sondy. Dopiero wówczas może zaaplikować wkładkę przez wsuniętą w szyjkę rurkę. Zabieg kończy się wraz z przycięciem nitek spirali. Cały zabieg trwa zaledwie kilka minut i jest w większości przypadków całkowicie bezbolesny. U kobiet, które odczuwają dyskomfort – możliwe jest zastosowanie środka znieczulającego miejscowo.
Pacjentka, która stosuje tę formę antykoncepcji, powinna odbywać rutynowe kontrole lekarskie co sześć miesięcy, wyjąwszy pierwszą wizytę, którą należy zaplanować na dwa tygodnie po zabiegu.
Zasady działania spirali antykoncepcyjnej hormonalnej
Wkładki hormonalne mają wbudowany zbiornik, który uwalnia lewonorgestrel (1,5 mg lub 52 mg). Na skutek działania hormonu dochodzi do zmian w błonie śluzowej macicy – staje się mniej wrażliwa na działanie estrogenów i progesteronu oraz dochodzi do przebudowy komórkowej utrudniającej zagnieżdżenie się zarodka. Ponadto zablokowana zostaje owulacja i zagęszcza się śluz szyjki macicy, co znacznie utrudnia plemnikom poruszanie.
Efekt antykoncepcyjny w przypadku wkładek hormonalnych jest natychmiastowy, tylko jeśli spirala zostanie założona w ostatnich dniach miesiączki lub tuż po niej. Jeśli nastąpi to po pierwszym tygodniu cyklu, wówczas kobieta powinna stosować dodatkowe zabezpieczenie przez siedem kolejnych dni.
Zasady działania spirali antykoncepcyjnej niehormonalnej
W przypadku wkładek niehormonalnych zadanie zapobiegania niechcianej ciąży spoczywa na powłoce wykonanej z miedzianego lub srebrnego cienkiego drutu. Metale te mają działanie plemnikobójcze – powodują wytwarzanie białych krwinek, które niszczą plemniki, uniemożliwiając tym samym zapłodnienie. Dochodzi również do zagęszczenia śluzu szyjkowego, co utrudnia plemnikom poruszanie się i dotarcie do komórki jajowej w czasie owulacji.
Wkładki, które nie uwalniają hormonów, zabezpieczają kobietę przed niepożądaną ciążą natychmiast po aplikacji. Nie ma więc potrzeby stosowania dodatkowego zabezpieczenia.
Bibliografia
- A. Karowicz-Bilińska, E. Nowak-Markwitz i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, „Ginekologia Polska” 2014, nr 3, s. 234-239.
- M. Spaczyński, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie antykoncepcji, „Przegląd Menopauzalny” 2003, vol. 2, nr 6, s. 8–10.
- R. Dębski, Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej. Część II. Medyczne (nienaturalne) metody zapobiegania niepożądanej, „Ginekologia Polska” 2007, nr 11, s. 834–841.